അദ്ധ്യായം  3 
                                                                കർമ്മയോഗം                               

  അഥ തൃതീയോഽധ്യായഃ |



അര്ജുന ഉവാച |
ജ്യായസീ ചേത്കര്മണസ്തേ മതാ ബുദ്ധിര്ജനാര്ദന |
തത്കിം കര്മണി ഘോരേ മാം നിയോജയസി കേശവ || 1 ||

വ്യാമിശ്രേണേവ വാക്യേന ബുദ്ധിം മോഹയസീവ മേ |
തദേകം വദ നിശ്ചിത്യ യേന ശ്രേയോഽഹമാപ്നുയാമ് || 2 ||


ശ്രീഭഗവാനുവാച |
ലോകേഽസ്മിംദ്വിവിധാ നിഷ്ഠാ പുരാ പ്രോക്താ മയാനഘ |
ജ്ഞാനയോഗേന സാംഖ്യാനാം കര്മയോഗേന യോഗിനാമ് || 3 ||

ന കര്മണാമനാരംഭാന്നൈഷ്കര്മ്യം പുരുഷോഽശ്നുതേ |
ന ച സംന്യസനാദേവ സിദ്ധിം സമധിഗച്ഛതി || 4 ||

ന ഹി കശ്ചിത്ക്ഷണമപി ജാതു തിഷ്ഠത്യകര്മകൃത് |
കാര്യതേ ഹ്യവശഃ കര്മ സര്വഃ പ്രകൃതിജൈര്ഗുണൈഃ || 5 ||

കര്മേംദ്രിയാണി സംയമ്യ യ ആസ്തേ മനസാ സ്മരന് |
ഇംദ്രിയാര്ഥാന്വിമൂഢാത്മാ മിഥ്യാചാരഃ സ ഉച്യതേ || 6 ||

യസ്ത്വിംദ്രിയാണി മനസാ നിയമ്യാരഭതേഽര്ജുന |
കര്മേംദ്രിയൈഃ കര്മയോഗമസക്തഃ സ വിശിഷ്യതേ || 7 ||

നിയതം കുരു കര്മ ത്വം കര്മ ജ്യായോ ഹ്യകര്മണഃ |
ശരീരയാത്രാപി ച തേ ന പ്രസിദ്ധ്യേദകര്മണഃ || 8 ||

യജ്ഞാര്ഥാത്കര്മണോഽന്യത്ര ലോകോഽയം കര്മബംധനഃ |
തദര്ഥം കര്മ കൌംതേയ മുക്തസംഗഃ സമാചര || 9 ||

സഹയജ്ഞാഃ പ്രജാഃ സൃഷ്ട്വാ പുരോവാച പ്രജാപതിഃ |
അനേന പ്രസവിഷ്യധ്വമേഷ വോഽസ്ത്വിഷ്ടകാമധുക് || 10 ||

ദേവാന്ഭാവയതാനേന തേ ദേവാ ഭാവയംതു വഃ |
പരസ്പരം ഭാവയംതഃ ശ്രേയഃ പരമവാപ്സ്യഥ || 11 ||

ഇഷ്ടാന്ഭോഗാന്ഹി വോ ദേവാ ദാസ്യംതേ യജ്ഞഭാവിതാഃ |
തൈര്ദത്താനപ്രദായൈഭ്യോ യോ ഭുംക്തേ സ്തേന ഏവ സഃ || 12 ||

യജ്ഞശിഷ്ടാശിനഃ സംതോ മുച്യംതേ സര്വകില്ബിഷൈഃ |
ഭുംജതേ തേ ത്വഘം പാപാ യേ പചംത്യാത്മകാരണാത് || 13 ||

അന്നാദ്ഭവംതി ഭൂതാനി പര്ജന്യാദന്നസംഭവഃ |
യജ്ഞാദ്ഭവതി പര്ജന്യോ യജ്ഞഃ കര്മസമുദ്ഭവഃ || 14 ||

കര്മ ബ്രഹ്മോദ്ഭവം വിദ്ധി ബ്രഹ്മാക്ഷരസമുദ്ഭവമ് |
തസ്മാത്സര്വഗതം ബ്രഹ്മ നിത്യം യജ്ഞേ പ്രതിഷ്ഠിതമ് || 15 ||

ഏവം പ്രവര്തിതം ചക്രം നാനുവര്തയതീഹ യഃ |
അഘായുരിംദ്രിയാരാമോ മോഘം പാര്ഥ സ ജീവതി || 16 ||

യസ്ത്വാത്മരതിരേവ സ്യാദാത്മതൃപ്തശ്ച മാനവഃ |
ആത്മന്യേവ ച സംതുഷ്ടസ്തസ്യ കാര്യം ന വിദ്യതേ || 17 ||

നൈവ തസ്യ കൃതേനാര്ഥോ നാകൃതേനേഹ കശ്ചന |
ന ചാസ്യ സര്വഭൂതേഷു കശ്ചിദര്ഥവ്യപാശ്രയഃ || 18 ||

തസ്മാദസക്തഃ സതതം കാര്യം കര്മ സമാചര |
അസക്തോ ഹ്യാചരന്കര്മ പരമാപ്നോതി പൂരുഷഃ || 19 ||

കര്മണൈവ ഹി സംസിദ്ധിമാസ്ഥിതാ ജനകാദയഃ |
ലോകസംഗ്രഹമേവാപി സംപശ്യന്കര്തുമര്ഹസി || 20 ||

യദ്യദാചരതി ശ്രേഷ്ഠസ്തത്തദേവേതരോ ജനഃ |
സ യത്പ്രമാണം കുരുതേ ലോകസ്തദനുവര്തതേ || 21 ||

ന മേ പാര്ഥാസ്തി കര്തവ്യം ത്രിഷു ലോകേഷു കിംചന |
നാനവാപ്തമവാപ്തവ്യം വര്ത ഏവ ച കര്മണി || 22 ||

യദി ഹ്യഹം ന വര്തേയം ജാതു കര്മണ്യതംദ്രിതഃ |
മമ വര്ത്മാനുവര്തംതേ മനുഷ്യാഃ പാര്ഥ സര്വശഃ || 23 ||

ഉത്സീദേയുരിമേ ലോകാ ന കുര്യാം കര്മ ചേദഹമ് |
സംകരസ്യ ച കര്താ സ്യാമുപഹന്യാമിമാഃ പ്രജാഃ || 24 ||

സക്താഃ കര്മണ്യവിദ്വാംസോ യഥാ കുര്വംതി ഭാരത |
കുര്യാദ്വിദ്വാംസ്തഥാസക്തശ്ചികീര്ഷുര്ലോകസംഗ്രഹമ് || 25 ||

ന ബുദ്ധിഭേദം ജനയേദജ്ഞാനാം കര്മസംഗിനാമ് |
ജോഷയേത്സര്വകര്മാണി വിദ്വാന്യുക്തഃ സമാചരന് || 26 ||

പ്രകൃതേഃ ക്രിയമാണാനി ഗുണൈഃ കര്മാണി സര്വശഃ |
അഹംകാരവിമൂഢാത്മാ കര്താഹമിതി മന്യതേ || 27 ||

തത്ത്വവിത്തു മഹാബാഹോ ഗുണകര്മവിഭാഗയോഃ |
ഗുണാ ഗുണേഷു വര്തംത ഇതി മത്വാ ന സജ്ജതേ || 28 ||

പ്രകൃതേര്ഗുണസംമൂഢാഃ സജ്ജംതേ ഗുണകര്മസു |
താനകൃത്സ്നവിദോ മംദാന്കൃത്സ്നവിന്ന വിചാലയേത് || 29 ||

മയി സര്വാണി കര്മാണി സംന്യസ്യാധ്യാത്മചേതസാ |
നിരാശീര്നിര്മമോ ഭൂത്വാ യുധ്യസ്വ വിഗതജ്വരഃ || 30 ||

യേ മേ മതമിദം നിത്യമനുതിഷ്ഠംതി മാനവാഃ |
ശ്രദ്ധാവംതോഽനസൂയംതോ മുച്യംതേ തേഽപി കര്മഭിഃ || 31 ||

യേ ത്വേതദഭ്യസൂയംതോ നാനുതിഷ്ഠംതി മേ മതമ് |
സര്വജ്ഞാനവിമൂഢാംസ്താന്വിദ്ധി നഷ്ടാനചേതസഃ || 32 ||

സദൃശം ചേഷ്ടതേ സ്വസ്യാഃ പ്രകൃതേര്ജ്ഞാനവാനപി |
പ്രകൃതിം യാംതി ഭൂതാനി നിഗ്രഹഃ കിം കരിഷ്യതി || 33 ||

ഇംദ്രിയസ്യേംദ്രിയസ്യാര്ഥേ രാഗദ്വേഷൌ വ്യവസ്ഥിതൌ |
തയോര്ന വശമാഗച്ഛേത്തൌ ഹ്യസ്യ പരിപംഥിനൌ || 34 ||

ശ്രേയാന്സ്വധര്മോ വിഗുണഃ പരധര്മാത്സ്വനുഷ്ഠിതാത് |
സ്വധര്മേ നിധനം ശ്രേയഃ പരധര്മോ ഭയാവഹഃ || 35 ||


അര്ജുന ഉവാച |
അഥ കേന പ്രയുക്തോഽയം പാപം ചരതി പൂരുഷഃ |
അനിച്ഛന്നപി വാര്ഷ്ണേയ ബലാദിവ നിയോജിതഃ || 36 ||


ശ്രീഭഗവാനുവാച |
കാമ ഏഷ ക്രോധ ഏഷ രജോഗുണസമുദ്ഭവഃ |
മഹാശനോ മഹാപാപ്മാ വിദ്ധ്യേനമിഹ വൈരിണമ് || 37 ||

ധൂമേനാവ്രിയതേ വഹ്നിര്യഥാദര്ശോ മലേന ച |
യഥോല്ബേനാവൃതോ ഗര്ഭസ്തഥാ തേനേദമാവൃതമ് || 38 ||

ആവൃതം ജ്ഞാനമേതേന ജ്ഞാനിനോ നിത്യവൈരിണാ |
കാമരൂപേണ കൌംതേയ ദുഷ്പൂരേണാനലേന ച || 39 ||

ഇംദ്രിയാണി മനോ ബുദ്ധിരസ്യാധിഷ്ഠാനമുച്യതേ |
ഏതൈര്വിമോഹയത്യേഷ ജ്ഞാനമാവൃത്യ ദേഹിനമ് || 40 ||

തസ്മാത്ത്വമിംദ്രിയാണ്യാദൌ നിയമ്യ ഭരതര്ഷഭ |
പാപ്മാനം പ്രജഹി ഹ്യേനം ജ്ഞാനവിജ്ഞാനനാശനമ് || 41 ||

ഇംദ്രിയാണി പരാണ്യാഹുരിംദ്രിയേഭ്യഃ പരം മനഃ |
മനസസ്തു പരാ ബുദ്ധിര്യോ ബുദ്ധേഃ പരതസ്തു സഃ || 42 ||

ഏവം ബുദ്ധേഃ പരം ബുദ്ധ്വാ സംസ്തഭ്യാത്മാനമാത്മനാ |
ജഹി ശത്രും മഹാബാഹോ കാമരൂപം ദുരാസദമ് || 43 ||


ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ

കര്മയോഗോ നാമ തൃതീയോഽധ്യായഃ ||3 ||