അദ്ധ്യായം 14 

                        

 ഗുണത്രയ വിഭാഗ യോഗം 

അഥ ചതുര്ദശോഽധ്യായഃ |

ശ്രീഭഗവാനുവാച |

പരം ഭൂയഃ പ്രവക്ഷ്യാമി ജ്ഞാനാനാം ജ്ഞാനമുത്തമം  |

യജ്ജ്ഞാത്വാ മുനയഃ സര്വേ പരാം സിദ്ധിമിതോ ഗതാഃ || 1 ||

ഇദം ജ്ഞാനമുപാശ്രിത്യ മമ സാധര്മ്യമാഗതാഃ |

സര്ഗേഽപി നോപജായംതേ പ്രലയേ ന വ്യഥംതി ച || 2 ||

മമ യോനിര്മഹദ്ബ്രഹ്മ തസ്മിന്ഗര്ഭം ദധാമ്യഹം |

സംഭവഃ സര്വഭൂതാനാം തതോ ഭവതി ഭാരത || 3 ||

സര്വയോനിഷു കൌംതേയ മൂര്തയഃ സംഭവംതി യാഃ |

താസാം ബ്രഹ്മ മഹദ്യോനിരഹം ബീജപ്രദഃ പിതാ || 4 ||

സത്ത്വം രജസ്തമ ഇതി ഗുണാഃ പ്രകൃതിസംഭവാഃ |

നിബധ്നംതി മഹാബാഹോ ദേഹേ ദേഹിനമവ്യയം  || 5 ||

തത്ര സത്ത്വം നിര്മലത്വാത്പ്രകാശകമനാമയം  |

സുഖസംഗേന ബധ്നാതി ജ്ഞാനസംഗേന ചാനഘ || 6 ||

രജോ രാഗാത്മകം വിദ്ധി തൃഷ്ണാസംഗസമുദ്ഭവം  |

തന്നിബധ്നാതി കൌംതേയ കര്മസംഗേന ദേഹിനം  || 7 ||

തമസ്ത്വജ്ഞാനജം വിദ്ധി മോഹനം സര്വദേഹിനാം  |

പ്രമാദാലസ്യനിദ്രാഭിസ്തന്നിബധ്നാതി ഭാരത || 8 ||

സത്ത്വം സുഖേ സംജയതി രജഃ കര്മണി ഭാരത |

ജ്ഞാനമാവൃത്യ തു തമഃ പ്രമാദേ സംജയത്യുത || 9 ||

രജസ്തമശ്ചാഭിഭൂയ സത്ത്വം ഭവതി ഭാരത |

രജഃ സത്ത്വം തമശ്ചൈവ തമഃ സത്ത്വം രജസ്തഥാ || 10 ||

സര്വദ്വാരേഷു ദേഹേഽസ്മിന്പ്രകാശ ഉപജായതേ |

ജ്ഞാനം യദാ തദാ വിദ്യാദ്വിവൃദ്ധം സത്ത്വമിത്യുത || 11 ||

ലോഭഃ പ്രവൃത്തിരാരംഭഃ കര്മണാമശമഃ സ്പൃഹാ |

രജസ്യേതാനി ജായംതേ വിവൃദ്ധേ ഭരതര്ഷഭ || 12 ||

അപ്രകാശോഽപ്രവൃത്തിശ്ച പ്രമാദോ മോഹ ഏവ ച |

തമസ്യേതാനി ജായംതേ വിവൃദ്ധേ കുരുനംദന || 13 ||

യദാ സത്ത്വേ പ്രവൃദ്ധേ തു പ്രലയം യാതി ദേഹഭൃത് |

തദോത്തമവിദാം ലോകാനമലാന്പ്രതിപദ്യതേ || 14 ||

രജസി പ്രലയം ഗത്വാ കര്മസംഗിഷു ജായതേ |

തഥാ പ്രലീനസ്തമസി മൂഢയോനിഷു ജായതേ || 15 ||

കര്മണഃ സുകൃതസ്യാഹുഃ സാത്ത്വികം നിര്മലം ഫലം  |

രജസസ്തു ഫലം ദുഃഖമജ്ഞാനം തമസഃ ഫലം  || 16 ||

സത്ത്വാത്സംജായതേ ജ്ഞാനം രജസോ ലോഭ ഏവ ച |

പ്രമാദമോഹൌ തമസോ ഭവതോഽജ്ഞാനമേവ ച || 17 ||

ഊര്ധ്വം ഗച്ഛംതി സത്ത്വസ്ഥാ മധ്യേ തിഷ്ഠംതി രാജസാഃ |

ജഘന്യഗുണവൃത്തിസ്ഥാ അധോ ഗച്ഛംതി താമസാഃ || 18 ||

നാന്യം ഗുണേഭ്യഃ കര്താരം യദാ ദ്രഷ്ടാനുപശ്യതി |

ഗുണേഭ്യശ്ച പരം വേത്തി മദ്ഭാവം സോഽധിഗച്ഛതി || 19 ||

ഗുണാനേതാനതീത്യ ത്രീംദേഹീ ദേഹസമുദ്ഭവാൻ  |

ജന്മമൃത്യുജരാദുഃഖൈര്വിമുക്തോഽമൃതമശ്നുതേ || 20 ||

അർജുന  ഉവാച |

കൈര്ലിംഗൈസ്ത്രീന്ഗുണാനേതാനതീതോ ഭവതി പ്രഭോ |

കിമാചാരഃ കഥം ചൈതാംസ്ത്രീന്ഗുണാനതിവര്തതേ || 21 ||

ശ്രീഭഗവാനുവാച |

പ്രകാശം ച പ്രവൃത്തിം ച മോഹമേവ ച പാണ്ഡവ |

ത ദ്വേഷ്ടി സംപ്രവൃത്താനി ന നിവൃത്താനി കാംക്ഷതി || 22 ||

ഉദാസീനവദാസീനോ ഗുണൈര്യോ ന വിചാല്യതേ |

ഗുണാ വര്തംത ഇത്യേവ യോഽവതിഷ്ഠതി നേംഗതേ || 23 ||

സമദുഃഖസുഖഃ സ്വസ്ഥഃ സമലോഷ്ടാശ്മകാംചനഃ |

തുല്യപ്രിയാപ്രിയോ ധീരസ്തുല്യനിംദാത്മസംസ്തുതിഃ || 24 ||

മാനാപമാനയോസ്തുല്യസ്തുല്യോ മിത്രാരിപക്ഷയോഃ |

സര്വാരംഭപരിത്യാഗീ ഗുണാതീതഃ സ ഉച്യതേ || 25 ||

മാം ച യോഽവ്യഭിചാരേണ ഭക്തിയോഗേന സേവതേ |

സ ഗുണാന്സമതീത്യൈതാന്ബ്രഹ്മഭൂയായ കല്പതേ || 26 ||

ബ്രഹ്മണോ ഹി പ്രതിഷ്ഠാഹമമൃതസ്യാവ്യയസ്യ ച |

ശാശ്വതസ്യ ച ധര്മസ്യ സുഖസ്യൈകാംതികസ്യ ച || 27 ||

ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേഗുണത്രയവിഭാഗയോഗോ നാമ ചതുര്ദശോഽധ്യായഃ 

                                                               ഹരിഃ ഓം