അധ്യായം 15 

                                  

                                             പുരുഷോത്തമ യോഗം 

അഥപഞ്ചദശോഽധ്യായഃ |

ശ്രീഭഗവാനുവാച |

ഊര്ധ്വമൂലമധഃശാഖമശ്വത്ഥം പ്രാഹുരവ്യയം  |

ഛംദാംസി യസ്യ പര്ണാനി യസ്തം വേദ സ വേദവിത് || 1 ||

അധശ്ചോര്ധ്വം പ്രസൃതാസ്തസ്യ ശാഖാ ഗുണപ്രവൃദ്ധാ വിഷയപ്രവാലാഃ|

അധശ്ച മൂലാന്യനുസംതതാനി കര്മാനുബംധീനി മനുഷ്യലോകേ || 2 ||

ന രൂപമസ്യേഹ തഥോപലഭ്യതേ നാംതോ ന ചാദിര്ന ച സംപ്രതിഷ്ഠാ|

അശ്വത്ഥമേനം സുവിരൂഢമൂലമസംഗശസ്ത്രേണ ദൃഢേന ഛിത്ത്വാ || 3 ||

തതഃ പദം തത്പരിമാര്ഗിതവ്യം യസ്മിന്ഗതാ ന നിവര്തംതി ഭൂയഃ|

തമേവ ചാദ്യം പുരുഷം പ്രപദ്യേ യതഃ പ്രവൃത്തിഃ പ്രസൃതാ പുരാണീ || 4 ||

നിര്മാനമോഹാ ജിതസംഗദോഷാ അധ്യാത്മനിത്യാ വിനിവൃത്തകാമാഃ|

ദ്വംദ്വൈര്വിമുക്താഃ സുഖദുഃഖസംജ്ഞൈര്ഗച്ഛംത്യമൂഢാഃ പദമവ്യയം തത് || 5 ||

ന തദ്ഭാസയതേ സൂര്യോ ന ശശാംകോ ന പാവകഃ |

യദ്ഗത്വാ ന നിവര്തംതേ തദ്ധാമ പരമം മമ || 6 ||

മമൈവാംശോ ജീവലോകേ ജീവഭൂതഃ സനാതനഃ |

മനഃഷഷ്ഠാനീംദ്രിയാണി പ്രകൃതിസ്ഥാനി കര്ഷതി || 7 ||

ശരീരം യദവാപ്നോതി യച്ചാപ്യുത്ക്രാമതീശ്വരഃ |

ഗൃഹീത്വൈതാനി സംയാതി വായുര്ഗംധാനിവാശയാത് || 8 ||

ശ്രോത്രം ചക്ഷുഃ സ്പര്ശനം ച രസനം ഘ്രാണമേവ ച |

അധിഷ്ഠായ മനശ്ചായം വിഷയാനുപസേവതേ || 9 ||

ഉത്ക്രാമംതം സ്ഥിതം വാപി ഭുംജാനം വാ ഗുണാന്വിതം |

വിമൂഢാ നാനുപശ്യംതി പശ്യംതി ജ്ഞാനചക്ഷുഷഃ || 10 ||

യതംതോ യോഗിനശ്ചൈനം പശ്യംത്യാത്മന്യവസ്ഥിതം  |

യതംതോഽപ്യകൃതാത്മാനോ നൈനം പശ്യംത്യചേതസഃ || 11 ||

യദാദിത്യഗതം തേജോ ജഗദ്ഭാസയതേഽഖിലം  |

യച്ചംദ്രമസി യച്ചാഗ്നൌ തത്തേജോ വിദ്ധി മാമകം  || 12 ||

ഗാമാവിശ്യ ച ഭൂതാനി ധാരയാമ്യഹമോജസാ |

പുഷ്ണാമി ചൌഷധീഃ സര്വാഃ സോമോ ഭൂത്വാ രസാത്മകഃ || 13 ||

അഹം വൈശ്വാനരോ ഭൂത്വാ പ്രാണിനാം ദേഹമാശ്രിതഃ |

പ്രാണാപാനസമായുക്തഃ പചാമ്യന്നം ചതുര്വിധം  || 14 ||

സര്വസ്യ ചാഹം ഹൃദി സന്നിവിഷ്ടോ മത്തഃ സ്മൃതിര്ജ്ഞാനമപോഹനം ച|

വേദൈശ്ച സര്വൈരഹമേവ വേദ്യോ വേദാംതകൃദ്വേദവിദേവ ചാഹം  || 15 ||

ദ്വാവിമൌ പുരുഷൌ ലോകേ ക്ഷരശ്ചാക്ഷര ഏവ ച |

ക്ഷരഃ സര്വാണി ഭൂതാനി കൂടസ്ഥോഽക്ഷര ഉച്യതേ || 16 ||

ഉത്തമഃ പുരുഷസ്ത്വന്യഃ പരമാത്മേത്യുധാഹൃതഃ |

യോ ലോകത്രയമാവിശ്യ ബിഭര്ത്യവ്യയ ഈശ്വരഃ || 17 ||

യസ്മാത്ക്ഷരമതീതോഽഹമക്ഷരാദപി ചോത്തമഃ |

അതോഽസ്മി ലോകേ വേദേ ച പ്രഥിതഃ പുരുഷോത്തമഃ || 18 ||

യോ മാമേവമസംമൂഢോ ജാനാതി പുരുഷോത്തമം  |

സ സര്വവിദ്ഭജതി മാം സര്വഭാവേന ഭാരത || 19 ||

ഇതി ഗുഹ്യതമം ശാസ്ത്രമിദമുക്തം മയാനഘ |

ഏതദ്ബുദ്ധ്വാ ബുദ്ധിമാന്സ്യാത്കൃതകൃത്യശ്ച ഭാരത || 20 ||

ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേപുരുഷോത്തമയോഗോ നാമ പംചദശോഽധ്യായഃ

                                                       ഹരിഃ ഓം